Już niemowlęta odczuwają lęki. To naturalne. Kilkuletnie dzieci, które oglądają bajki mogą czuć i mówić o lęku przed konkretnymi bohaterami i/lub sytuacjami w trakcie bajki i/lub po jej obejrzeniu. Wszystkie uczucia, zatem i lęk jest czymś, co dziecko ma prawo odczuwać. Ważne, by wiedzieć, w jaki sposób wspierać dziecko przeżywające lęk. Unikać natomiast eskalacji lęku lub zaprzeczania mu, co prowadzi do wypierania. We wsparciu dziecka odczuwającego lęk pomoże świadomość okresów występowania tzw. lęków rozwojowych. O pomocy dziecku w radzeniu sobie z lękiem opowiem na przykładzie.
Lęk przed bohaterką bajki
Pytanie od Was:
„Dzień dobry Asiu! Chciałabym doprecyzować strach mojej córki na przykładzie z wczoraj. Zdarzyło się, że oglądała bajkę O pszczółce Mai, w której żaba chciała ją zjeść. Najpierw skakała po kanapie przestraszona, a potem schowała się za mnie i poprosiła o wyłączenie bajki, bo jest straszna. Wyłączyłam. Utuliłam. Wyjaśniłam, że bajka dobrze się kończy. Żaba zaprzyjaźnia się z Mają na końcu. Za to wieczorem na spacerze przy stawie rozmawiałyśmy już spokojnie, że w naturze jest to normalne, że komary czy pszczoły są zjadane przez żaby itp. Czy te emocje są związane z uosobieniem pszczoły ? Nina jest w Montessori i nie mamy do czynienia za bardzo z fantazy. Nie pozwalam jej też oglądać tv czy bajek, więc ona nie zna jakby „złych” postaci. Zastanawiam się czy dobrze robię. Oglądamy np. Kajtusia czy Tosię i Tymka Charlie i Lola. A nie jednorożce, zaczarowane księżniczki itp.”
Odpowiadam w kolejności kwestii w zapytaniu:
Strach to uczucie jak każde inne
Należy w podziale uczuć wg Szkoły dla Rodziców i Wychowawców do uczuć lękowych. Jest sygnałem. Kiedy spokój jest sygnałem, że wszystko dzieje się dla nas dobrze, strach jest sygnałem, że coś jest nie tak. Jest naturalny. W przeciwieństwie do lęku jest przed czymś określonym np. w bajce przed zjedzeniem przez żabę.
Lęk czy strach wymaga zaakceptowania
To normalne, że dziecko może się bać jakichś postaci z bajki. My dorośli często utożsamiamy się z bohaterami filmów, książek itp. Dziecko utożsamiając się tu np. z Pszczółką Mają (kto by nie chciał być choć przez chwilę Pszczółką Mają 😉 ) odbiera zagrożenie dla niej jako swoje. Naturalnym odruchem będzie więc poszukanie ratunku w dostępnej formie – tu: schowanie za mamę. To, co rodzic może zrobić, to zaakceptować, że strach się pojawił i dać wsparcie w sposób, o który dziecko prosi.
NAJWIĘKSZY PREZENT, JAKI MOŻEMY DAĆ DZIECKU NA DROGĘ W ŚWIAT, TO UMIEJĘTNOŚĆ RADZENIA SOBIE ZE WSZYSTKIMI UCZUCIAMI.
Inny poziom wrażliwości, inne reakcje
Każde dziecko – każdy człowiek ma inny poziom wrażliwości i warto mieć na uwadze, że jedno dziecko będzie reagować na tę samą sytuację mocniej, drugie słabiej. Jeśli zauważamy u swojego dziecka silniejszą tendencję do odczuwania lęków, generalnie do silniejszego przeżywania sytuacji, pierwszym co warto zrobić, to pogodzić się z tym, a na pewno zaniechać walki. Twoje dziecko tak i ma. Ma tak i już. To punkt wyjścia do wsparcia. Każda walka, by przeżywało mniej skrzywdzi tylko dziecko i da mu komunikat, że coś z nim nie jest tak.
Okresy lęków rozwojowych – spis
Ważnym czynnikiem wpływającym na rozmiar reakcji są okresy lęków rozwojowych. To czas, kiedy dziecko nagle i czasem szczególnie mocno zaczyna się lękać czegoś konkretnego. Warto to wiedzieć, by uniknąć zaskoczenia i mieć świadomość, że to naturalne i miną tak nagle, jak przyszły, jeśli pomożemy ten czas przetrwać z pełną akceptacją, że są.
Podaję spis za nieznanym mi źródłem:
0-6 MIESIĘCY – hałasy.
6-9 MIESIĘCY – upadek, – dorośli inni niż opiekunowie.
2 LATA – lęki słuchowe – pociągi, ciężarówki, grzmot, spłukiwanie wodą, odkurzacz; – lęki wizualne – ciemne kolory, duże przedmioty, kapelusze;
– lęki przestrzenne – przeprowadzka, zmiana miejsca przedmiotu; – związane z ludźmi – dotyczące ludzi np. wyjazd, nieobecność mamy.
3 LATA – lęki wizualne – starzy pomarszczeni ludzie, maski, czarownice, zwierzęta, policjanci, włamywacze; – wieczorne wyjścia rodziców.
4 LATA – powracają lęki słuchowe – zwłaszcza odgłosy silników, nowe nieznane odgłosy; – lęki dzikimi zwierzętami, – lęk przed ciemnością.
5 LAT – lęki przed czymś konkretnym: uderzeniem, upadkiem, ugryzieniem
– lęk, że mama nie wróci do domu; – lęk przed ciemnością;
6 LAT – lęk przed ostrymi dźwiękami, żywiołami; – lęk przed światem nadprzyrodzonym (duchy, wiedźmy); – lęk przed zgubieniem się.
7 LAT – lęki wizualne – ciemność, strych, piwnice, cienie stają się duchami lub wiedźmami; – lęk przed wojną, szpiegami, włamywaczami, ludźmi chowającymi się w szafach lub pod łóżkiem, – lęk przed spóźnieniem się do szkoły; – lęk przed brakiem akceptacji ze strony innych ludzi.
8-9 LAT – lęk przed porażką i niepewność swoich umiejętności;
– lęk przed odrzuceniem.
10 LAT – lęk przed dzikimi zwierzętami; – lęk przed przestępcami, wysokimi pomieszczeniami i ogniem.
Rozmowy tylko z inicjatywy dziecka
Rozmowy z dzieckiem o uczuciach i wyjaśnienia polecam tylko na wyraźny sygnał od dziecka, że tego potrzebuje. Po czym poznać, że dziecko potrzebuje rozmowy jest to, że samo dopytuje, opowiada, widać, że nie daje mu to spokoju. Jeśli dziecko nie wraca do tematu, to znaczy, że nie ma w nim takiej potrzeby.
Kiedy zaprzestać oglądania bajki
Decyzja o tym, czy oglądać czy nie oglądać jakąś bajkę powinna zależeć od wszystkich wymienionych powyżej rzeczy i główną wskazówką mają być oczywiście UCZUCIA I REAKCJE DZIECKA, z których czytamy gotowość bądź jej brak. Wyznacznikiem może też być sama chęć dziecka, czy chce oglądać bajkę, mimo strachu czy nie. Pytanie o to warto zadać, jak i pytanie: „Co może Ci pomóc?” Często okazuje się, że dziecku wystarcza najprostszy gest np. trzymanie za rączkę, przytulenie czy nawet jak w przykładzie tu omawianym schowanie się za rodzica.
Miłego Tygodnia! #WłączJakMówić!